Van de medisch adviseur
De meest gebruikte pijnstillers, namelijk paracetamol en NSAIDs zoals brufen, diclofenac en naproxen, zijn niet lichamelijk verslavend. Psychische afhankelijkheid zien wij weinig wanneer ze worden gebruikt omwille van gewrichtsklachten. Verslaving komt veel meer voor wanneer pijnstillers worden genomen vanwege hoofdpijn en omdat een bekende bijwerking van NSAIDs hoofdpijn is, houdt dat zichzelf in stand. Wat wel verslavend kan werken zijn de toevoegingen aan paracetamol, namelijk codeïne en caffeïne. Codeïne is het zwakke broertje van morfine. Morfine is bekend vanwege zijn verslavend effect (vooral onder de vorm van heroïne is de verslaving berucht).
Ook hier valt op dat mensen met chronische gewrichtsontstekingen minder vaak verslaving vertonen bij innemen van morfinepreparaten en daarvan afgeleide medicijnen (codeïne, tramadol, oxycontin, pijnpleisters). Ik vermoed zelf omdat mensen met chronische gewrichtsklachten vaak ook andere medicijnen moeten innemen en dus niet blij zijn met weer een pilletje extra en ook niet blij zijn met de eventuele bijwerkingen zoals sufheid, misselijkheid of verstopping.
Prednison is niet verslavend maar kan niet zomaar afgebouwd worden omdat het wel ontwenningsverschijnselen kan geven. Wanneer iemand langzaam prednison afbouwt krijgen de bijnieren de kans om weer het lichaamseigen predison aan te maken wat een noodzakelijk hormoon is.
Vaak krijg ik de vraag of er gewenning aan het effect van pijnstillers optreedt. In principe zien we geen gewenning aan paracetamol en NSAIDs. Wanneer het effect lijkt te verminderen is dat meestal omdat de pijn toeneemt of verandert. Dus paracetamol is na jaren nog steeds effectief. Ook hier zijn het weer de toevoegingen zoals codeïne die gewenning kunnen geven waardoor er meer van nodig is.
Wat wel kan voorkomen is dat men preventief pijnstillers gaat innemen, om de pijn voor te zijn uit angst voor pijn. Aangezien de laatste jaren steeds meer bekend wordt van bijwerkingen van vooral NSAIDs is het jammer wanneer deze medicijnen te vaak worden ingenomen. Overleg steeds met de arts wat de beste dosering voor u is, hoe lager hoe beter is natuurlijk duidelijk. Ook is het belangrijk om te weten of het beter is de pijnstillers continu in te nemen of alleen als u pijn heeft. Wanneer er veel ontsteking is zullen we meestal adviseren pijnstillers continu te geven, maar zonder ontsteking kan het ook zo nodig.
Omdat pijn natuurlijk ook de slaap verstoort, krijgen we nog regelmatig de vraag of we geen slaappillen kunnen voorschrijven. Deze medicijnen behoren tot de groep benzodiazepines en zijn verslavend vooral na langer dan 2 maanden gebruik. Na een jaar gebruik is iedereen eraan verslaafd. Bij stoppen treden dan ook ontwenningsklachten op zoals pijn, onrust, zweten en puddingbenen en hierdoor slechter slapen. Door deze ontwenningsverschijnselen is het moeilijk om te stoppen. Mensen krijgen hierdoor het idee dat ze zich beter voelen bij het innemen van de medicijnen maar dat klopt niet, ze voelen zich slechter door de ontwennngsverschijnselen. Er is geen bezwaar tegen het innemen van slaaptabletten gedurende enkele nachten, maar nadien verliezen ze hun werking en wordt de kans op verslaving steeds groter. Bovendien zijn ze niet effectief bij chronische pijn aangezien het dan niet bij enkele nachten blijft.
Drs. C.M.A. de Gendt