Van onze medisch adviseur.
Toen ongeveer 12 jaar geleden de eerste TNF blokker, Remicade, op de markt kwam, hadden we hoge verwachtingen. Ik herinner me nog hoe we een keer tijdens de grote visite met alle artsen rond het bed stonden van een patiënte die Remicade toegediend kreeg en we hoopten zo vurig dat het medicijn zou gaan werken dat we bijna geloofden dat ze zich ter plekke beter zou gaan voelen.
Natuurlijk weten we ondertussen meer over het gebruik van de TNF blokkers en de biologicals in het algemeen zoals: ze werken bij ongeveer 70% van de patiënten en de belangrijkste complicaties zijn ernstige infecties. Je kan ook antistoffen aanmaken tegen deze medicijnen, en dat gebeurt vaker bij de biologicals die gemaakt zijn van muizeneiwitten zoals Remicade en rituximab dan bijvoorbeeld bij het uit menselijke eiwitten gemaakte Enbrel, en Humira zit daartussenin.
Als je antistoffen aanmaakt dan gaat het medicijn minder goed werken. Om dat te voorkomen, geven we er een medicijn zoals methotrexaat of arava bij.
In het begin moesten we een inschatting geven van het aantal patienten waarvan we het idee hadden dat die baat zou kunnen hebben bij TNF blokkers. Ik weet nog dat we met 4 reumatologen ongeveer een tiental mensen in gedachten hadden. Ondertussen hebben we honderden mensen die biologicals gebruiken.
In het begin zagen we alleen een indicatie voor mensen met ernstige reumatoide artritis die geen andere medicijnen verdroegen of waarbij er geen enkel medicijn werkte. Geleidelijk aan zijn de indicaties om te starten met biologicals steeds gaan uitbreiden: meerdere reumatische ziekten en vervroegen in het ziektebeloop. Er lopen al onderzoeken om biologicals te gebruiken vooraleer iemand echt gewrichtsontsteking heeft.
De eerste jaren van het gebruik van TNF blokkers durfden we deze medicijnen ook niet te stoppen vanwege de angst dat de reuma klachten dan zouden terugkomen. Maar gaandeweg waren er mensen die hun medicijnen wel eens wilden proberen te stoppen. Soms lukte dat en soms ook niet, gelukkig bleek meestal dat als je ze opnieuw opstartte het snel weer even goed ging als tevoren.
Om nu goed te kunnen uitzoeken of je nu je hele leven biologicals moet gebruiken of juist niet, doen we mee aan de POEET-studie. Dit onderzoekt bekijkt of patiënten die langere tijd weinig of geen klachten hebben, kunnen stoppen met het gebruik van TNF blokkers. Men wil deze middelen ‘doelmatig’ gaan inzetten, waarmee wordt bedoeld dat ze alleen worden gebruikt door patiënten die niet zonder kunnen.
Daarmee wil men bijwerkingen op lange termijn voorkomen, zoals infecties, en als je met minder medicijnen uitkomt is dat mooi meegenomen voor die persoon zelf en voor de gehele gemeenschap uit het oogpunt van kostenbesparing. Het is ook belangrijk om uit te zoeken wie juist niet kan stoppen met deze medicijnen. Ook dan bevestigt het onderzoek dat de TNF blokkers op de juiste manier worden voorgeschreven en gebruikt.
Dr. C.M.A. de Gendt reumatoloog