Trouw medicijnen innemen. Waardoor lukt het niet?

Mensen met reuma lukt het niet altijd om trouw medicijnen in te nemen, ook al neemt de kans op beschadigde gewrichten toe. Hoe komt dat? Drs. Annelieke Pasma is psycholoog en doet momenteel promotieonderzoek naar deze vraag in samenwerking met de afdelingen reumatologie en psychologie van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam.

Bij reumatoide artritis (RA) en ook bij andere vormen van ontstekingsreuma, is de eerste fase na de diagnose heel belangrijk. Wie meteen de juiste behandeling krijgt, heeft meer kans dat de ziekte mild blijft of zelfs tot stilstand komt. Als de patient aarzelt met het innemen van medicijnen, dan krijgt de reumatoloog geen goed beeld van de werking van de behandeling. trouw,
Ervaring

Prof. dr. Mieke HazesProf. dr. Mieke Hazes, reumatoloog in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam heeft hier ervaring mee: ‘De medicatie lijkt niet aan te slaan, dus je probeert andere geneesmiddelen. Die lijken ook niet te werken en je probeert weer andere. Door nodeloze vertraging kan
iemand met RA onherstelbare schade oplopen en veel last hebben van pijn en beperkingen in het dagelijks leven.’

Hazes is dan ook benieuwd naar het onderzoek van pyscholoog drs. Annelieke Pasma in hetzelfde Erasmus MC naar de zogeheten therapietrouw bij mensen met reuma. ‘Er is al onderzoek gedaan naar therapietrouw bij mensen die al langer reuma hebben’, vertelt Pasma. ‘Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat
de ernst van de reuma geen grote invloed heeft op het trouw innemen van medicijnen. Ook leeftijd, geslacht of opleidingsniveau spelen geen grote rol.’

Psychologische factoren
Drs. Annelieke Pasma Pasma denkt dat psychologische factoren een belangrijkere rol spelen. ‘Als je denkt: ‘die medicijnen werken bij mij toch niet’ of ‘medicijnen zijn slecht voor me’, is het onlogisch om ze te nemen. Ook de band met de reumatoloog kan veel zeggen over hoe iemand met zijn
medicijnen omgaat. Wie zich gehoord en vertrouwd voelt, spreekt eerder zijn twijfels over de therapie uit. Een ander stopt op eigen houtje. Als de reumatoloog dan met een wijzend vingertje zegt dat dat niet mag, zal de patient de volgende keer misschien niet eens vertellen dat hij of zij de
medicijnen laat staan.’

Uit onderzoek van Pasma blijkt dat er ook praktische redenen zijn om medicijnen niet consequent in te nemen in de beginfase. Iemand kan het innemen bijvoorbeeld moeilijk inpassen in het dagelijks leven of vergeet het steeds. ‘Denk bijvoorbeeld aan degenen met een onregelmatig dagritme, het is
dan heel moeilijk om zoiets gedisciplineerd te doen’, legt Pasma uit. Schaamte kan volgens de onderzoeker ook een rol spelen. ‘Sommige mensen willen niet dat anderen zien dat ze medicijnen gebruiken. Gebrek aan privacy kan voor hen een reden zijn om te stoppen.’

Gechipte potjes
Het meten van therapietrouw is lastig. Pasma heeft een uitgebreide vragenlijst gemaakt, die nu wordt afgenomen bij 300 patienten in elf ziekenhuizen. Deze patienten gebruiken elektronische medicijnpotjes, die zelf bijhouden hoe vaak en wanneer ze open en dicht zijn gedraaid. ‘Tegelijk meten we
de medicijngehaltes in het bloed. Uiteindelijk krijgen we zo een beeld van de factoren die van invloed zijn op therapietrouw.’

Vragenlijst
Het promotieonderzoek van Pasma loopt nu anderhalf jaar. Over tweeenhalf jaar is zij klaar. Haar einddoel is om een vragenlijst te ontwikkelen waarmee reumatologen bij nieuwe patienten kunnen inschatten hoe trouw ze hun medicijnen zullen slikken. ‘Als je van tevoren de denkpatronen van
patienten kent, weet je ook wat zij nodig hebben om hun medicijnen te blijven slikken. Een vragenlijst kan goed helpen om die patronen te ontdekken.’
Submitted by Redactie Medicalfacts / Alida Budding – Hennink on 10 oktober