Er waren veel mensen aanwezig bij het praatje over artrose van woensdag 23 oktober. Ik denk dat dat ook iets zegt over het vaak voorkomen van artrose. Zoals we ook in het vorige Steuntje lazen, mogen we artrose geen slijtage meer noemen. Schoenzolen kunnen slijten, maar artrose is veel complexer dan afslijten van het kraakbeen. Kraakbeen is wel het weefsel van het gewricht wat het meeste te lijden heeft van artrose. Kraakbeen is de zachte, veerkrachtige laag tussen beide botten van het gewricht die ervoor zorgt dat de botten soepel kunnen bewegen tegenover elkaar.
Als kraakbeen beschadigd is, kan het voorkomen dat we gekraak horen bij bewegen van het gewricht, typisch in de nek of de knieën. Kraken kan ook een andere oorzaak hebben: gekraak of geknisper in de schouders komt meestal van de pezen omdat door de grote beweeglijkheid van het schoudergewricht de pezen de meeste kracht opvangen en daarom als eerste beschadigd raken. Kraakbeen bevat geen bloedvaten of zenuwen, dus de pijn van artrose komt dus niet rechtstreeks van het kraakbeen vandaan maar van het onderliggende bot. Als de kraakbeenlaag beschadigd raakt, gaat het onderliggende bot meer druk moeten opvangen. Hoe compenseert bot de hogere druk? Door van vorm en dichtheid te veranderen: ten eerste gaat het een groter oppervlak creëren. Dat is te herkennen aan de bultjes in de vingers of het breder worden van bijvoorbeeld de knieën of de bult aan de grote teen. Een tweede reactie van het bot is het denser worden van het bot.
Bot is opgebouwd uit botbalkjes, die kan je je voorstellen als de pilaren van een Griekse tempel. Als het bot meer druk moet opvangen wordt het aantal pilaren dat het dak van de tempel moet steunen groter. Het zijn de kleine zenuwuiteindes in dit bot net onder het kraakbeen die pijn gaan voelen. Als artrose erger wordt en het gewricht meer en meer van vorm verandert, dan kunnen de gewrichtsbanden de botten niet meer mooi tegen elkaar aan houden, er komt dus wat speling in het gewricht, de botten kunnen gaan verschuiven.
Als laatste zouden de spieren die de botten in beweging zetten mee moeten helpen aan de soepelheid van de beweging, maar meestal zijn de spieren verslapt bij artrose omdat het gewricht minder gebruikt wordt vanwege de pijn. Slappe spieren verminderen de stabiliteit van het gewricht, zodat het bot weer meer druk te verwerken krijgt. Dus pijn in het gewricht neemt toe bij slappe spieren. En dit laatste is een mooie overstap naar wat voor u belangrijk is om te doen bij artrose: in beweging blijven. Als spieren slap worden, wordt de pijn van artrose alleen maar erger.
Bewegen betekent letterlijk het gewricht in beweging houden door de spieren te oefenen. Die oefeningen hoeven niet zwaar te zijn, u wilt uiteindelijk geen bodybuilder worden, het gaat om de regelmaat van de beweging. Regelmatig een eindje fietsen is beter dan 1 keer in de twee weken enkele uren wandelen als u artrose heeft van de knieën.
Dr. C.M.A. de Gendt medisch adviseur van de RPV Arnhem.