“Wegen de baten op tegen de kosten? Dat is altijd de vraag bij een landelijk bevolkingsonderzoek.” Gerrit Meijer, hoogleraar pathologie, stond aan de basis van de landelijke screening naar darmkanker, die vanaf 1 januari door heel Nederland plaatsvindt. Vanaf dan worden Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar iedere twee jaar uitgenodigd hun ontlasting te laten onderzoeken. “Ondertussen werken we in VUmc al aan de volgende generatie test die poliepen opspoort die nog geen kanker zijn, maar wel gevaarlijk zijn.”
Voor een landelijk bevolkingsonderzoek gelden strikte criteria. Het moet om een ernstige aandoening gaan die veel voorkomt en via zo’n onderzoek goed op te sporen is, én waarvan de behandeling in een vroeg stadium echt iets oplevert. “In 1993 hebben Amerikaanse studies al aangetoond wat de screening van darmkanker oplevert: vroeg ontdekken betekent meer mensen op tijd behandelen en minder sterfte aan darmkanker”, aldus Gerrit Meijer. “Per jaar krijgen zo’n 13.000 Nederlanders darmkanker, en ongeveer de helft overlijdt eraan. Onze verwachting is dat door het onderzoek jaarlijks 2.400 minder mensen hieraan sterven.”
Stapsgewijs
Nadat in 2003 alle EU-landen besloten op darmkanker te screenen, heeft Nederland zich vanaf 2005 voorbereid op het landelijke onderzoek. Via verschillende commissies, van consensusgroep en Gezondheidsraad tot adviescommissies van het Centrum voor Bevolkingsonderzoek van het RIVM, is Meijer daarbij nauw betrokken geweest. De screening wordt tot 2019 stapsgewijs ingevoerd: in het eerste jaar worden 360.000 mensen uitgenodigd en uiteindelijk in 2019 ruim twee miljoen.
Meijer: “Dat vraagt ook duidelijke informatie-uitwisseling van analyses en registratie. Zo zijn binnen VUmc de afdelingen maag-, darm- en leverziekten en pathologie met een heel nieuw ICT-systeem gekoppeld aan het landelijke ICT-systeem voor screening. Ook hebben beide afdelingen, dankzij de inzet van velen een speciale accreditatie behaald.”
Gevaarlijk
Per post ontvangt elke deelnemer een monsterafnamekit, die ook weer per post teruggestuurd wordt. Is er iets afwijkends, dan wordt de deelnemer in kwestie uitgenodigd voor een coloscopie, een kijkonderzoek van de dikke darm. “Ondertussen werken veel onderzoekers van CCA aan de test van de toekomst. We kijken daarbij niet meer alleen naar bloed in de ontlasting, maar vooral naar biomarkers: biologische veranderingen die duiden op poliepen die nog geen kanker zijn, maar wel gevaarlijk zijn. Over een jaar of twee denken we zover te zijn, dat we deze test in het bevolkingsonderzoek kunnen vergelijken met de huidige test.”
Bron: VUmc