Als er iets verandert in de zorg, wordt er terecht veel aandacht besteed aan de gevolgen voor patiënten en hulpvragers. Maar veranderende regels kunnen voor zorgverleners, en zeker voor zelfstandige hulpen, ook heel veel overhoop halen. Uit sommige berichten op ons forum blijkt dat hun cliënten zich daar dan op hun beurt weer grote zorgen om maken: Wellicht kunnen ze na invoering van nieuwe regels de hulp die ze kennen en vertrouwen niet meer inschakelen.
Wat zijn in zo’n scenario de opties? Kan een hulpvrager een andere manier vinden om dezelfde ondersteuning te krijgen, of kan een hulp iets anders verzinnen om toch op een vergelijkbare manier te kunnen blijven werken bij de cliënten die hij of zij al heeft? Ook als die vanaf 2013 misschien hun PGB gaan verliezen? We zullen hier de veranderingen in de AWBZ ook vanuit het perspectief van de hulp belichten, met vandaag aandacht voor de mogelijkheid om als zzp’er zorg in natura aan te bieden.
In theorie lijkt het namelijk een logische oplossing: Als minder mensen een PGB krijgen en in plaats daarvan op zorg in natura zijn aangewezen, kunnen zzp’ers die zorg in natura gaan leveren. Er zal dan een manier moeten worden gevonden waarop de zorgkantoren zonder al te veel problemen kunnen samenwerken met zelfstandige hulpen en zorgverleners (of een vertegenwoordigende organisatie), maar dat zijn details. Toch? En de plannen hiervoor zijn ook al lang geleden aangekondigd.
De Wmo bood zzp’ers al de mogelijkheid zorg in natura te leveren. In 2010 heeft de overheid (met name de gemeenten) deze mogelijkheid weliswaar willen uitbannen maar daarbij is ze teruggefloten door de rechter. Dus zorg via de Wet maatschappelijke ondersteuning kan door zelfstandigen worden gedaan. Geldt dat ook voor AWBZ zorg? Tot voor kort moest een zzp’er zich aansluiten (in laten huren) door een ‘toegelaten instelling’, die op zijn beurt een contract afsloot met het zorgkantoor. Zo’n contract kan sinds 1 januari theoretisch ook tussen een zelfstandige hulp en een zorgkantoor worden afgesloten.
Vorig jaar heeft deze ministerraad hierover namelijk het volgende besloten:
‘Vanaf 1 januari 2012 kunnen individuele zorgverleners, de zogenaamde zzp’ers, ook aan de slag bij mensen thuis als het gaat om persoonlijke verzorging, verpleging en begeleiding.’
Het idee is dat de zorgkantoren ook zzp’ers kunnen gaan inhuren om (een deel van) de hulpverlening te verzorgen. Dit zou dan voor hen het verlies aan werk kunnen compenseren als vanaf 2013 de regels voor het persoonsgebonden budget uit de AWBZ in volle omvang voelbaar worden. Dan gaat een deel van de cliënten die nu nog zelf zorg inkoopt, verplicht over op de zorg in natura, aangeboden via de zorgkantoren.
Helaas is het nog niet zo ver. Sinds 1 januari is de wet weliswaar veranderd maar de praktijk nog niet. De voorwaarden die de zorgkantoren stellen, blijken namelijk te zwaar voor zelfstandigen in de zorg. De regels zijn opgesteld met de grotere zorgaanbieders in gedachten en aan die regels kunnen individuele zzp’ers simpelweg niet voldoen. Een soort van kwaliteitskeurmerk voor is natuurlijk nog wel denkbaar maar zoiets als het aanstellen van een ondernemingsraad uiteraard niet. Dat de zorgkantoren vasthouden aan die regels betekent dat zzp’ers vooralsnog feitelijk zijn uitgesloten van het leveren van zorg in natura.
De staatssecretaris verwacht dat deze problemen binnenkort zullen worden opgelost. Vervolgens gaat ze dan overleggen met de zorgverzekeraars om te zien of er voor dit jaar nog contracten worden afgesloten waar ook zzp’ers voor in aanmerking komen. Anders zullen de nieuwe regels er in elk geval voor zorgen dat vanaf 2013 zelfstandigen ook zorg in natura kunnen gaan leveren, hoewel de details nog niet bekend zijn.
Zulke details worden op dit moment uitgewerkt in een aantal proeven of pilots. Uit die pilots moet blijken wat voor aanvullende eisen de zorgkantoren wel en niet aan de zzp’ers kunnen stellen en hoe de verhoudingen in de keten moeten worden aangepast om oneerlijke concurrentie te voorkomen en de best mogelijke hulp te kunnen bieden. Dat zzp’ers zorg in natura gaan leveren lijkt wel duidelijk, het moet alleen blijken hoe moeilijk dat zal worden. Als daarover nieuws is zullen we dat hier zeker melden.
Uiteindelijk zal de wal het schip keren: Er is een tekort aan hulpen en zorgverleners dat in de komende jaren alleen maar zal toenemen. Aan de andere kant staat een grote groep zelfstandigen, bereid en gekwalificeerd om aan de slag te gaan. Maar deze groep is gefrustreerd en onzeker over wat er voor hen overblijft als alle wettelijke veranderingen zijn doorgevoerd. Het verwachte verdwijnen van de zorgkantoren zorgt bijvoorbeeld ook weer voor onrust. Het zou dus voor zowel de hulpen als de hulpvragers als de bredere maatschappij, goed zijn als er snel duidelijkheid komt en zzp’ers de ruimte krijgen om ook AWBZ zorg in natura te gaan leveren. Niet alleen wettelijk maar ook in de praktijk.
Een volgende keer belichten we hoe je als zzp’er samen kan werken met een toegelaten zorginstelling.
Bron: Nationale Hulpgids