Hoe zorgt ons lichaam ervoor dat ons erfelijk materiaal stabiel blijft? En welke rol spelen de daarbij betrokken mechanismen in het ontstaan van kanker? Op die vragen richt hoogleraar Genoomstabiliteit prof. Marcel Tijsterman (LUMC) zich in zijn onderzoek. Op vrijdag 5 februari 2016 sprak hij zijn oratie uit.
Onze genetische informatie staat geschreven in een taal die slechts 4 letters kent: de basen G, A, T en C. Het DNA in elke celkern telt 12 miljard van deze letters, die bij iedere celdeling foutloos gekopieerd moet worden. Heel soms gaat dat fout en ontstaat er een verandering in het erfelijk materiaal: een mutatie. Als die mutatie toevallig groeivoordeel oplevert, treedt er een soort evolutie in het klein op. De gemuteerde cel groeit dan uit tot een kleine groep identieke dochtercellen. Als bij een van die cellen toevallig wéér een groeibevorderende mutatie ontstaat, herhaalt het proces zich. Bij een opeenstapeling van zulke mutaties kan er een ongebreidelde wildgroei aan gemuteerde cellen ontstaan: kanker. Chemicus prof. Marcel Tijsterman richt zich in zijn onderzoek op twee aspecten die van belang zijn bij het ontstaan van DNA-mutaties: zogenoemde G4-structuren in het DNA en een alternatief herstelmechanisme voor DNA-breuken, alternatieve end-joining genaamd.
G4-structuren
Een aantal jaren terug ontdekten Tijsterman en zijn collega’s dat er in ons DNA moeilijk te kopiëren gebiedjes bestaan. Ze bevatten opvallend veel letters G (de base guanine), die de neiging hebben om een soort knopen te vormen. Deze zogenoemde G4-structuren bemoeilijken het kopiëren van DNA, waardoor DNA-breuken ontstaan. Het lichaam repareert die breuken wel, maar niet perfect. “Nu blijken mutaties in het DNA van tumorcellen veel vaker vlakbij G4-structuren zitten dan je zou verwachten”, vertelt Tijsterman. “We vermoeden daarom dat deze structuren betrokken zijn bij het ontstaan van kanker.”
Lees hier het volledige artikel.